Orrega; atzo ta gaur

Iñigo Saldise Aldak egina eta Aitor Nafarrondok euskeratua
Orreaga; atzo ta gaur
Soberanía de Navarra ta Nafarrok

Pasa den 2010eko abuztuaren 15ean, Vasconia osoko nabartarrak bildu ginen, gure arbasoen garaipenik handi eta ezagunena ospatzeko. Gure arbaso baskoi independienteak, zeintzuk 769 urterako nabar termino politikoarekin ezagunak baitziren. Bataila horrek zera suposatu zuen, historiaren testuinguru unibertsalean: garai hartako armadarik “onenaren”, armada karolinjiarraren, porrot bakarra. Gertaera beliko eta politiko honek aditzera eman zuen Europako Herri-Nazio zaharrenaren autodeterminazio burujabea, hainbat mendetan zehar askatasuna bilatu zuen herri batena. Bai 778ko batailak, baita 824koak ere, nabartar edo baskoien batasunaren lehen pausoa izan ziren, kanpoko eraso militarren aurrean.

778 urteko abuztuaren 15ean, pagano, kristau eta musulmanak, nahiz eta gure herria ezberdintzen zuten hiru pentsamolde ziren, ez zuten gure herria banatu: guzti haiek baskoiak ziren, eta ez zuten momentu baten ere dudan jarri, erasotzaile handiago baten aurrean, haien indarrak batzeko beharra, eta horra hor lortu zutena. Orduko etsai horiek, frankoek, gure herria desagertarazi edo esklabu bihurtzea besterik ez zuten bilatzen, gaur egun aliatu frantses-espainolek egiten duten bezala. Baina gure Herri-Nazioaren zorionerako, VIII mendeko nabartar haiek ondo antolaturik zeuden, gaur tamalez ez bezala. Hala izan ez balitz, garaituak izango ziren eta gu, haien ondarea, ez ginateke bizirik egongo, XXI mendearen lehen hamarkada amaitzear den honetan.

Gure arbaso ziren lehen nabartar horiek, haien gaitasunaren mugak ezagun zituzten, eta haien helburua lortzeko, orduko metodoekin noski, hau da, borroka militarra, Astobizkar pasabidean elkartu ziren, Orreagatik hurbil. Bazekitenez karolinjiar zalditeria nagusi zela, ingurumenaren ezagutzaz eta hainbat armaren erabileraz baliatu ziren, hala nola aizkora motzak, aihotzak, sastakaiak... gure arbaso nabartarren armak etsaiarenak baino askoz ere arinagoak ziren, eta gudua bideratzen jakin zuten garaipena lortzeko, baita lortu ere. Nabartarrek haien lurretik etsai erasotzaileak botatzea lortu zuten.

Gaur, urteurren hau pasata, batasun hura gogoratzera behartuak gaude, gaur ez dugun batasuna. Konturatu behar gara, armen bidez kendu ziguten askatasun hori berreskuratzeko, gure interes partikular edota alderdikoiak alde batera utzi behar ditugula, amankomuneko helburu baten bila. Nazioarteko Jurisprudentziara jo behar dugu, espainiar edota frantziar jurispdrudentzia kolonialak onartu gabe. Gure arteko gatazka baliogabekoak alde batera utzi eta gure gaurko etsaiei -espainiar eta frantziar inperioak- aurre egiteko batu behar gara, militarki gure herrian genozidioa praktikatzen baitute gure Nabar Estatua okupatu zutenetik; eta gure erakundeak ezabatu baitituzte, haienak inposatuz, gure Zuzenbide Piriniotarra alde batera utziz, eta Nabarraren zati handi bat alienatuz.

Gaur egun, bi inperio hauek exekutatzen duten biolentzia sufrituz, baina oraindik ere bagaude gure askatasuna, gure independentzia berreskuratu nahi dugun nabartarrak, armen eta aitasantuaren abal baten bidez kendu baitzizkiguten. Gaur, 2010 urteko abuztua bukatuta, Herri honetako estatalista, independentista eta subiranistek, dagokigun termino bakarrarekin izenda gaitzaten nahi dugu: nabartarrak. Baina honetarako kontsekuente izan beharra dugu. Konturatu behar gara gure helburu noble eta benetakoa lortzeko, gure arbasoek 778an izandakoak baino tresna hobeak ditugula: tresna baketsu eta legalak, edozein arma militar baino askoz ere boteretsuagoak direnak.

Hasteko, ez dezagun ahaztu historia politiko luze bat dugula, besteen aurrean ordezkatu gaituen Estatu bakarrarena, Nazioarteko Antolamendu Juridikoan -zahar eta berrian- bildutako Eskubide batzuekin. Gainera, gure esklabotasunak irautea interesatzen zaien horiek diotenaren kontra, Nabarrako Koroaren onarpena dugu gure helburu politiko eta egiturazkoak betetzeko. Nabarrako Koroak onartzen du hau Herriak erabaki behar duela, hau delako orain Foru Nabartar bezala ezagutzen den Zuzenbide Piriniotarrak dioena.

Nahigabeei gaina hartzeko ordua da, gure ikuspegi ezberdinak alde batera utzi eta gure aberkideekin konpromisoa hartu, zintzoki gure batasuna onartuz, 778ko abuztuaren 15 hartan baskoiek egin bezala, horrela berriz ere gure asktasun hain maitatu hori berreskuratzeko: gure arbasoek Nabarrako Estatua sortzeko baliatu zuten askatasuna.

Askoren ustearen kontra, interes elektoralen menpean egoteak -beste batzuen artean- esklabotasuna luzatu besterik ez du egiten, berdin dio Espainiako erregearekiko edo Frantziako Errepublikako presidentearekiko. Europako herri aborigen honekiko zapalkuntzak jarraitu ezkero, bukaera bakarra nabartar guztion deuseztapena izango da. Esna gaitezen behingoz: espainiar edo frantziar demokraziek ez dute ezer konponduko. Izan dezagun argi, maite dugun askatasuna berreskuratu nahi badugu, planteatu beharrean gaudela, berehala, desobedientzia politiko, zibil eta fiskala, inperio espainiar eta frantziarraren politika inposatzaileen aurka. Argi izan behar dugu, VIII eta IX mendeetako nabartar horiek izan zuten bezala, independentzia soilik lortuko dugula hau egiten hasten bagara orain. Hau oso argi izan beharreko gauza da ze, soilik politika eginez benetako independentzia batetatik, lortuko dugu gure Nabarrako Estatuaren subiranotasun osoa eta honekin, behingoz ezagutuko dugu zer den askatasuna.